"Âm và Dương" - Sự biến thiên của Nghệ thuật điêu khắc đương đại

Trong văn hóa phương Đông, Âm - Dương đã trở thành triết lý ăn sâu vào tư duy và cuộc sống hàng ngày của con người. Đi ngược lại với nỗi lo lắng của các nhà đánh giá nghệ thuật về sự mai một truyền thống trong nghệ thuật đương đại, vẫn có những người nghệ sĩ lấy cái “Âm - Dương” làm chủ đề khai thác. Nhìn ngắm những tác phẩm điêu khắc đương đại cũng là một cách chúng ta - những khán giả nhìn ngắm hiện thực khách quan qua lăng kính nghệ thuật của những nghệ nhân điêu khắc.

Nghệ thuật điêu khắc đương đại, đặc biệt hơn là điêu khắc có tính trừu tượng dường như đã và đang thức tỉnh cảm thức của con người trong thời đại này. Đặc điểm nổi bật của nghệ thuật này nằm ở chỗ điêu khắc đương đại là sự kết hợp giữa cái u tịch, lặng lẽ của những bức tượng cổ hay những bức phù điêu xưa cùng cái bóng bẩy, lộng lẫy của những chất liệu sơn ta. Những tác phẩm hiện nay luôn mang tính đột phá, không giới hạn, từng bước hòa nhập, gần gũi với con người và cuộc sống thời kỳ hiện đại mới. Đồng thời, điêu khắc đương đại có thể tích hợp nghệ thuật hình ảnh và các cách trực quan khác dưới dạng; kết hợp thời gian và không gian vào kích thước của tác phẩm điêu khắc. 

Nghệ thuật đương đại vẫn luôn được xem là “phi thực tế”, những nghệ sĩ đặc biệt là nghệ sĩ trẻ luôn cố gắng bóc tách các lớp “nhìn” của hiện thực quá khứ và hiện tại. Họ tiếp xúc với thế giới, mở rộng hơn về kiến thức cũng như cách thể hiện cái tôi cá nhân thông qua từng tác phẩm. Những trải nghiệm mới về các chất liệu tạo hình đã tạo nên số nhiều những thể loại mới từ không gian, ánh sáng, bóng tối, hình khối, chất liệu, v.v… để thông qua đó truyền tải ý nghĩa và tâm ý của nghệ nhân đến với khán giả. Tiêu chuẩn chính của nghệ thuật điêu khắc đương đại còn thể hiện ở sự xoay chiều của ánh sáng, tạo nên những mảng sáng tối đối lập với nhau để thông qua đó đẩy lên ý nghĩa, cái tôi và bản ngã tác giả muốn thể hiện qua tác phẩm của mình. Tính tự thân của hình khối không chỉ đem lại cảm giác cân đối mà còn phát huy tính ước lệ của cấu trúc lớn hoàn chỉnh. Cuối cùng, không gian của tác phẩm điêu khắc thể hiện lối chủ động của tác giả bởi nghệ sĩ luôn cố gắng tìm cho “đứa con” của mình một không gian thích hợp nhất. Tổng lại, nghệ thuật điêu khắc đương đại luôn hướng đến sự cân bằng, hài hòa từ đường nét đến cá tính cá nhân của mỗi tác giả. 

David Lynch từng chia sẻ rằng “Trực giác là sự kết hợp hoàn hảo giữa kiến thức và cảm xúc”. Sự biến thiên được các nghệ sĩ tập trung và khai thác qua hình dáng, tính biểu hiện của vật chất, bề mặt của vật liệu để đem lại sự tương phản, đối lập cho tác phẩm nhưng vẫn tinh tế để chuyển đổi uyển chuyển trong không gian. Yếu tố âm và dương được thể hiện qua cấu trúc và trạng thái tĩnh lặng của tác phẩm, tính đối lập về vật liệu để đi vào lối suy nghĩ suy tư về giới hạn cảm xúc và sáng tạo của mỗi con người cũng như cảm thức của nghệ sĩ trong quá khứ và hiện thực của bất kỳ ai. Cảm xúc, ý niệm của nghệ sĩ được thể hiện ở mức độ đường nét, hình dạng, ánh sáng, chất liệu, v.v… nhưng ở khía cạnh tinh tế hơn là cách nghệ nhân đặt tỉ lệ cho những yếu tố này, hay xuất phát chính từ “Âm và Dương”, những người “khai sinh” ra những tác phẩm này đã âm thầm gửi gắm sự tương phản trong nét văn hóa Á Châu, hoặc cả sự đối lập trong lòng, sự phản chiếu trong đôi mắt nhìn thẳng và sâu vào hiện thực.

Xuyên suốt lịch sử xây dựng và phát triển nghệ thuật điêu khắc đương đại, căn tính Á Đông đã được thể hiện qua những chất liệu, hình dáng và tính bề mặt mang đầy nét hoài cổ nhưng không hề cứng nhắc. Chính nét văn hóa này là điểm đầu cho sự phát triển điêu khắc nghệ thuật đương đại phương Đông nói riêng và Việt Nam nói chung. Phong cách luôn hướng đến sự đơn giản, mộc mạc mà không kém phần tinh tế. Tính đối trọng cũng là một trong những yếu tố góp phần làm nên cái riêng trong các nền văn hóa khác nhau trong giới nghệ thuật đương đại. Từ trong đời sống đến cách các nghệ sĩ Châu Á làm nghệ thuật, ẩn mình trong những tác phẩm luôn là những sự cân bằng và tinh tế đến khó tin. Chính xuất phát ngay từ cái tên “Âm và Dương” cũng đã phần nào đem đến trong suy nghĩ của người xem về một khoảng Á Đông đầy màu nhiệm và huyền bí. 

Nghệ thuật đương đại không chỉ đơn thuần là những góc nhìn của những người nghệ sĩ đang chật vật với việc nói lên tiếng nói cá nhân với thế giới mà còn là cái tôi và tư duy sáng tạo của họ.  Chúng ta - những người khán giả hay nói chân thành hơn, là những con người có cảm xúc có nhất thiết phải hiểu đến tầng độ sâu nhất của một tác phẩm hay không? Câu trả lời là “Có”, nghệ thuật luôn khiến ta đặt ra những câu hỏi, đẩy trực giác của ta thành giác quan chính để cảm nhận được cái hồn mà tác giả muốn gửi gắm thông qua nghệ thuật. Nghệ thuật sẽ trở thành một thế giới riêng nhất của mỗi người, nơi chúng ta thỏa sức suy nghĩ, phát triển tư duy và cảm nhận mỗi con người.